Mindfulness Symposium 2024
Woensdag 7 februari 2023
van 10.00 tot 17.30 uur in Universiteit Antwerpen, Campus Drie Eiken, Wilrijk
Mindfulness en diversiteit:
‘het verschil omarmen, een blijvende uitdaging’
We bedenken woorden om het verschil tussen mensen als maatschappelijk fenomeen te benoemen. We spreken over diversiteit, anders-geaard-zijn, multi-culturaliteit, superdiversiteit…
We maken categorieën en hebben het over ‘mensen met een beperking’, ‘mensen in armoede’, mensen van kleur’, ‘mensen met een andere geaardheid’.
Maar de uitdaging blijft. HOE GAAN WE OM met dat verschil? Woorden zitten dan wel eens in de weg. Omdat ze normerend kunnen zijn, stigmatiserend, polariserend. Omdat ze iets zeggen over onze referentiekaders, onze ervaringen.
In welke hoedanigheid het ‘anders-zijn’ van de ander(en) zich ook aan ons voordoet, het is een nooit eindigende oefening om die ene vraag te stellen: ‘Wie ben jij? Wie zijn jullie? Oprecht en open.
Om vervolgens het verschil te omarmen, omwille van elkaar.
Programma
Voormiddag
9.30 uur: Ontvangst
10.00 uur: Welkom door:
- Jan Jacobs, voorzitter Mindfulnessvereniging vzw
- Prof. dr. Katrien Bombeke, BaMa geneeskunde aan de Universiteit Antwerpen
10.10 uur: Edel Maex, psychiater en meditatie-leraar: ‘Bestaansrecht’
10.40 uur: Filip Raes, professor psychologie, KU Leuven, mindfulnessonderzoeker en medewerker van het Leuven Mindfulness Center: ‘Over dat wat ons verbindt te midden alle diversiteit: Common humanity’
11.10 uur: Pauze
11.35 uur: Winny Ang, kinder- en jeugdpsychiater en Liesbeth Verpooten, huisarts. Beiden doceren ‘communicatie, arts en maatschappij en diversiteit’ aan de UA en zijn onderzoeker binnen dit vakgebied.‘Omgaan met diversiteit: ervaringsgericht navigeren’ Het belang van ervaringsgericht leren bij bewustwording van diversiteit, van referentiekaders en privileges.
12.30 Pauze
Namiddag
2 keuzes uit een variatie aan workshops over Mindfulness in het leven; in de opvoeding, de zorg en het onderwijs.
13.30 tot 14.45 uur: workshop 1
14.45 uur: pauze
15.15 tot 16.30 uur: workshop 2
16.40 uur: panelgesprek
17.00 uur: receptie
Workshops
1. Viniyoga voor elke dag
In deze workshop leren we de basisprincipes van “Viniyoga” kennen. “Vini” betekent “juiste toepassing”. Het gaat over een yoga die zich aanpast aan de beoefenaar én niet andersom. Een yoga die meer is dan het louter aannemen van lichaamshoudingen die doen denken aan turnoefeningen . We oefenen met de juiste intentie, met de kracht van aandacht, met respect voor de eigen grenzen en met adembewustzijn. Zo ontstaat er een volledig oefenschema waarin we "mindful" bewegen, liggen en zitten. Een oefenschema voor elke dag.
Peter Leysen is sinds 2014 yogadocent verbonden aan de Yoga Federatie van de Nederlandstaligen in België en de Europese Yoga Federatie. Sinds 2021 geeft hij de Mindfulness trainingen voor volwassen en jongeren in ZNA Stresskliniek en geeft hij er de training Ademen met Aandacht.
Doelgroep: Beginners en gevorderden. Geen voorkennis vereist.
2. Shinrin Yoku (baden in de natuur)
Shinrin Yoku is geen sport, je moet niks kunnen, durven, willen. Een sessie verloopt hoofdzakelijk in stilte. Tijdens de workshop gaan we door middel van oefeningen op zoek of de oude band tussen onszelf en de andere natuur nog intact is. Tijdens het bosbaden gebruiken we onze zintuigen en lichaam bewuster en ontwikkelen we een nieuwe manier om de dingen te zien, te voelen, te ervaren; met al onze zintuigen gaan we op zoek naar de schoonheid in eenvoudige dingen.
Ariane Van Duytekom merkte bij zichzelf op dat ze, door regelmatig tijd in de natuur door te brengen, haar emoties beter kon reguleren. Door het verzachtende en kalmerende karakter van de natuur voelde ze zich gesteund en gesterkt. Daarom is ze zich hier in gaan verdiepen.
Doelgroep: Iedereen die zich wil verbinden met de natuur, zichzelf en de ander en graag buiten is (ook bij slecht weer).
3. Mindfulness en psychotherapie: twee kanten van dezelfde medaille?
Tijdens deze workshop gaan we op zoek naar overeenkomsten en verschillen tussen twee behandelopties. Enerzijds een mindfulness programma, anderzijds een psychotherapeutische setting. Aan de hand van een aantal vragen over visie, context, eigenheid en complementariteit van beide therapieën wordt met de groep naar mogelijke indicatieve factoren gezocht. Een exploratieve discussie zonder de pretentie sluitende antwoorden te vinden.
Jan Van Hecke is psychiater-psychotherapeut in het PTC Rustenburg, Brugge en geeft het MBSR programma in de Stresskliniek, ZNA, Antwerpen.
Doelgroep: Iedereen die wel eens met een zorgvraag geconfronteerd wordt
4. Mindful omgaan met verlies en rouw
In de loop van ons leven worden we allemaal geconfronteerd met verschillende verlieservaringen en toch weten we niet altijd hoe omgaan met rouw, noch onze eigen rouw noch die van anderen.
In deze workshop kijken we samen naar wat rouwen eigenlijk is en hoe mindfulness ons kan helpen om ermee om te gaan.
Dominique Guiette is opleider 'Welzijn op het werk' en mindfulnesstrainer bij de federale overheid. Ze geeft workshops over verlies & rouwondersteuning.
Doelgroep: Iedereen die geïnteresseerd is in het thema
5. Mindfulness en communicatie
Mindfulness verbindt ons met onszelf en met de wereld rondom ons. Daarom is ook communicatie een belangrijk thema in mindfulness.
Edel Maex ontwikkelde een training Mindfulness & Communicatie. In deze workshop laat hij ons hiervan proeven. Dr. Edel Maex is psychiater en zenleraar.
Doelgroep: iedereen.
6. Slow focus — mindful kijken naar beelden
In een slow focus inspireert een beeld om stil te staan bij jezelf en je gevoel.
We starten met enkele mindfulness-oefeningen. Daarna kijken we samen naar een beeld en gaan we hierover in gesprek. Samen kijken, voelen en filosoferen met beelden, verruimt je blik en doet je meer zien.
Karolien Bogaerts is (kunst)educator in het FOMU en haar (foto)grafisch werk verzamelt ze onder de naam Atelier Kostum. Daarnaast is ze medeoprichter van het platform #Ruimtereizigers. Grillige bewegingen in de ruimte, rare menselijke gewoontes en zintuiglijke waarnemingen zijn de grootste inspiratiebronnen in al haar activiteiten.
Doelgroep: Kinderen, jongeren, volwassen, anderstalige nieuwkomers…
7. Mindful Opvoeden
Opvoeden wordt vaak als de meest vervullende en boeiende taak beschouwd. Vaak is het ook de meest uitdagende. Je kind komt niet met een handboek ter wereld. En op school bestaat er geen vak ‘ouder zijn voor beginners’.
Opvoeden is een complex samenspel van allerhande factoren en interacties.
Mindful opvoeden betekent voor ons bewust opvoeden. Je bewust zijn van wat er speelt: bij jou, bij je kind en in jullie omgeving. Opmerken wat er speelt, zonder dit meteen te beoordelen, geeft je een groter inzicht en meer vrijheid in hoe je omgaat met bepaalde (moeilijke) situaties.
Vanuit onze ervaring in het werken met gezinnen, dragen we graag een aantal inzichten en
handvaten aan om meer alert, aanwezig en bewust in je rol als ouder of opvoeder te staan.
Met een grotere mildheid voor jezelf en met meer vertrouwen.
Evelien Torfs is facilitator van persoonlijke groei en mindfulness trainer.
Ze werkte als gezinsbegeleidster bij het CKG in Vilvoorde. Nu is ze als zelfstandige actief in verschillende samenwerkingen (Slowify, gewoonweg zijn, Springbok Coaching, Schoenen Torfs,…)
Valerie De Roy werkt momenteel bij Magenta – Ku Leuven waar ze workshops mee vorm geeft voor ouders die een kind hebben met extra zorgnoden. Met als focus de zorg-werk-leven balans. De voorbije tien jaar heeft ze ouders, kinderen en leerkrachten begeleid met vragen rond opvoeding, goede communicatie en positief klimaat in het gezin en de klas.
Doelgroep: deze workshop richt zich in eerste instantie tot ouders en opvoeders van kinderen tussen 0 en 6 jaar; voor ouders, leerkrachten, opvoeders, begeleiders, ...
8. Improvisatie-theater: werken met improvisatie in communicatie
Improvisatie-oefeningen bevorderen het divergent denken en verbeteren sociale en persoonlijke interacties in verschillende omgevingen. Ze zijn plezant en als je ze met volle aandacht uitvoert, beland je in een “flow”. Dan ervaar je gerichte energie, volledige betrokkenheid op het spel en je medespelers en de creatieve kracht van je verbeelding. In deze workshop laten we je die flow ervaren en gaan we samen op zoek naar connectie en creativiteit.
Barbara Breebaart is Anesthesist UZA. Communicatietrainer UA faculteit geneeskunde.
Katelijne Baetens is coördinerend arts in twee woonzorgcentra en communicatietrainer aan de UA faculteit geneeskunde.
Doelgroep: iedereen
9. Aandacht voor gender en seksuele diversiteit
In deze workshop verkennen de deelnemers hun innerlijke houding bij LGBTQIA+ diversiteit. Ook staan ze stil bij hoe het is bij een meerderheid of een minderheid te horen. In een respectvolle en veilige setting wordt er gewerkt enerzijds vanuit een geleide meditatie, anderzijds met foto's en filmpjes en met een ervaringsoefening.
Dr. Luc Debaene is voormalig huisarts, Docent Communicatievaardigheden Universiteit Antwerpen en freelance lesgever bij Sensoa
Doelgroep: iedereen
10. Schildpadtijd nemen: mindful zelfzorg voor jong en ouder
Kom ervaren hoe je op een eenvoudige manier mindfulness in je eigen leven en dat van je kinderen, leerlingen en/of patiënten (van 4 tot 12 jaar) kunt integreren.
Het is niet moeilijk, het is gemakkelijk. En nog plezierig ook. Pauzelen, vingerademen, je lijf groeten, hartstralen strooien, Mismuis en haar steunstaart, ademvrienden, de zelfknuffel. Dat en nog veel meer komt aan bod in deze interactieve workshop. Je keert naar huis met een schat aan mindful zelfzorgoefeningen en meditaties.
Schildpad Keya, eekhoorn Nootje en mevrouw Vlecht zijn alvast van de partij. Ben jij er ook bij?
Gritta Maes is voormalig leerkracht lager onderwijs en huidig mindfulnessgids, auteur en illustrator bij Schildpadtijd. Ze geeft workshops en lezingen aan kinderen, ouders, leerkrachten en volwassenen. In juni 2022 verscheen haar boek 'Schildpadtijd - oefenen in aandacht' dat te koop zal zijn aan de boekenstand.
Doelgroep: Ouders, (zorg)leerkrachten basisonderwijs, directies, (kinder)psychologen, kindercoaches, kinesisten, artsen...en ieder die interesse heeft.
11. Wilde Apengedachten, mindfulness met kinderen in de traditie van Thich Nhat Hanh.
Kinderen beschikken over voldoende weerbaarheid om moeilijke omstandigheden te doorstaan. Het is aan ons, volwassenen, om die weerbaarheid te voeden. Mindfulness is een bron van inspiratie en heling voor mezelf. Vanuit mijn passie voor werken met (en leren van) kinderen, besloot ik mijn 'mindfulle ervaringen' op hun maat met hen te delen. Zo ontstond de kindersangha.
Via het verhaal ‘Aap en Panda’ worden de kinderen (hier dus de volwassenen) in deze workshop geïntroduceerd in mindfulness.
We doen enkele oefeningen die je later aan je gezin, klas, leefgroep,… kan aanbieden. Ik vertel aan de hand van concrete cases, over de impact op mezelf en de kinderen.
Rita De Brandt is kinderyogadocent, ex-zorgjuf en kleuterleidster, sanghabouwer in de traditie van Thich Nhat Hanh, happy teacher, kindervriend
Doelgroep: Leerkrachten, opvoeders, ouders ,… die de verbindende kracht van een kindersangha willen ervaren. Volwassenen die samen met hun kinderen dagdagelijks deze concrete, eenvoudige oefeningen willen doen.
12. Mindfulness in heel de lagere school. Hoe pak je het aan?
Leerlingen van de lagere school staan erg open voor mindfulness.
Tijdens deze workshop komen kleine en langere mindfulness momenten aan bod die de leerlingen de kans geeft om tijdens de dag tot zichzelf te komen.
Ook krijg je info over welke materialen en oefeningen je kan gebruiken over de verschillende leerjaren heen.
An Van der Voort is zorgleerkracht sociaal emotioneel in de lagere school Sint-Jozefsinstituut Borsbeek
Doelgroep: voor leerkrachten, zorgleerkrachten, directie van de lagere school en volwassenen die kinderen begeleiden van 5 tot 12 jaar.
13. Mindfulness in het secundair onderwijs: Keuzevak en aanpak in de klas
“Waarom heb ik dit nooit op school geleerd?” Het is misschien wel de meest voorkomende reactie bij volwassenen die een mindfulness training volgden. Voor mij was dit besef het begin van mijn aspiratie om mindfulness naar het onderwijs te brengen.
Hoe begin ik daar aan? Hoe motiveer ik mijn collega’s en directie?
In deze workshop wil ik niet tonen hoe het ‘moet’. Dat weet ik niet. Wel wil ik graag delen hoe ik zelf stap voor stap ben begonnen en wat ik heb geleerd door de afgelopen vijf jaar mindfulness te integreren in mijn dagelijkse bestaan als leerkracht, in mijn lessen natuurwetenschappen en door het aan te bieden als een keuzevak in de 3e graad ASO of als training voor mijn collega’s.
Jeroen Crobeck koos bewust voor een carrière als leerkracht met de aspiratie om mindfulness een plek te geven binnen het onderwijssysteem. Naast wetenschappelijke vakken geeft hij al een vijftal jaren mindfulness als keuzevak binnen de 3e graad ASO van het Xaveriuscollege in Borgerhout. De afgelopen 4 jaar begeleidde hij Europese studenten in een Erasmus+ project rond mindfulness en kunst in het lager en kleuteronderwijs op AP hogeschool. Zijn carrière als leerkracht combineert hij met het geven van training aan leerkrachten, studenten,...
Doelgroep: leerkrachten, directie, onderwijspersoneel,...
14. Diversiteit in onderwijs (brede kijk)
Sociaal rechtvaardig opvoeden: samen met (jonge) kinderen werken rond identiteit, diversiteit en rechtvaardigheid
Er wordt nog vaak gedacht dat kinderen te jong zijn om gesprekken te voeren over diversiteit. Maar niet alleen zien kinderen al zeer jong verschillen in onder andere huidskleur en lichaamsbouw, ze ontwikkelen daarbij ook een beeld over anderen én zichzelf (mag ik er zijn? wie hoort 'erbij'? waar hoor ik bij?). Om in te zetten op een sterk zelfbeeld en een open wereldbeeld bij elk kind, is het erg belangrijk om diversiteit en rechtvaardigheid bespreekbaar te maken. Tijdens deze workshop krijg je theoretische handvaten en concrete suggesties rond hoe je hier van jongs af mee aan de slag kan. We vertrekken vanuit het boek 'Sssst, dat mag je niet zeggen' (Eva Dierickx, Kato Luyckx en Zarissa Windzak).
Kato Luyckx is lerarenopleider kleuteronderwijs aan de AP Hogeschool en doet daar onderzoek naar sociaal rechtvaardig onderwijs (o.a. projecten Kleu(te)rRijk en DiversiWijs). Ze schreef mee aan het boek 'Sssst, dat mag je niet zeggen' (Eva Dierickx, Kato Luyckx en Zarissa Windzak) over het sociaal rechtvaardig opvoeden van jonge kinderen.
Doelgroep: Ouders, (kleuter)leerkrachten, opvoeders,... Kortom: iedereen die in aanraking komt met jonge kinderen en werk wil maken van sociaal rechtvaardig opvoeden
15. Stiltebeleving als zorgondersteuning op school (3-21 jaar): uitdagingen en inzichten
In deze workshop getuig ik over stiltebeleving in heel uiteenlopende leeftijds- en cultureel diverse groepen in het onderwijs. Van kleuters tot hogeschoolstudenten, de nood aan en tegelijk angst voor/weerstand tegen stilte was telkens opmerkelijk. Toch lukte het na verloop van tijd om stilte, aandacht en niet-oordelend gewaarworden voor deze jongeren bereikbaar en zinvol te maken. Ik vertel graag over mijn aanpak en ervaring daarbij. En over wat ik er zelf van leerde.
Virginie Platteau is freelance cultuurjournaliste en stiltebegeleider. Over het belang van stilte schreef ze Hoe luidt de stilte? (Letterwerk, 2021) Ze geeft lezingen over kunst en stilte, en stiltesessies op scholen.
Ze is bestuurder bij Waerbeke - beweging voor stilte-rust-ruimte en was in 2022 curator voor het Mechelse stadsfestival Zinderende Stilte.
Doelgroep: Iedereen met interesse
16. Mindfulness voor vluchtelingen en begeleiders van vluchtelingen - project-ervaringen uit het veld
Deze workshop gaat over het toepassen van op mindfulness gebaseerde interventies bij jonge vluchtelingen ( in Minor NDako) en bij begeleiders van vluchtelingen ( in Fedasil Poelkapelle). De eigenheid van de doelgroep en context, de specifieke aanpassingen aan de mindfulness programma's, de uitdagingen voor de trainer(s) en de resultaten van deze piloot studies komen aan bod.
Inge De Leeuw is Klinisch Psycholoog en Mindfulness Trainer en heeft ervaring met mindfulness in het kader van onderzoek, in ziekenhuizen en in scholen met onder meer jongeren, (chronisch) zieken en vluchtelingen.
Doelgroep: Ieder met interesse in het toepassen van op mindfulness gebaseerde programma's bij thema's als kwetsbaarheid/ anderstalig zijn /diverse roots / chronische stress /trauma.
17. Mindfulness, Compassie en Trauma
Een (complex) posttraumatisch stresssyndroom geeft symptomen op verschillende terreinen. Er is het psychofysiologische effect door de aanhoudende arousal in het lichaam. Er is het effect op de relatie met zichzelf, de hechtingsstijl en de gevolgen van het (gedeeltelijk) dissociëren van emoties, fysieke reacties of complexere zijnstoestanden. Tenslotte heeft het doormaken van een traumatische ervaring een effect op wereldbeeld met existentiële en spirituele uitlopers. Trauma veroorzaakt vaak een compartimentalisatie in de persoon die in stand wordt gehouden om een zekere mentale balans te behouden. Daar hangt echter vaak een prijs aan. Gezien de specifieke kenmerken van mensen die lijden aan een posttraumatisch stresssyndroom dient men de meditaties uit de mindfulness en de compassietraining op maat te herschrijven voor deze groep. Dit kader wordt in de workshop voorgesteld.
Marc Van Steenkiste is psychiater met diverse psychotherapeutische opleidingen (Psychoanalyse, Systeem, Mindfulness-Compassie en helemaal in het begin Bio-Energetica)
Doelgroep: voor iedereen die een affiniteit heeft met het onderwerp “trauma” en openstaat voor mindfulness en compassie.
18. Mindful lezen, luisteren en spreken op basis van een fragment of een boek
Boeken over mindfulness en bewustwording zijn heel verrijkend.
Heb je ook wel eens de wens om met anderen over deze verhelderende inzichten te reflecteren?
Je hoeft niet altijd op retraite of een cursus te gaan volgen. Er is veel wijsheid in ons aanwezig en door de input vanuit een boek en een groep mensen, creëer je voor jezelf de gelegenheid om de inhoud te spiegelen aan je leven.
In deze workshop ervaar je zulk een mindful leesmoment. Na een korte meditatie vertellen we wat ons geraakt heeft in een fragment, hoe we dit ervaren in ons leven. We luisteren oprecht vanuit een mindfulle houding en spreken open, vriendelijk en niet-oordelend. In deze workshop krijg je de kans om even te proeven en om misschien zelf zulk een mindfulle leesgroep te starten.
Mia Jansen introduceerde mindfulness voor leraren en leerlingen in het Atlascollege te Genk. Sinds twee jaar organiseert en faciliteert ze mindfulle leesgroepen vanuit boeken over zingeving, boeddhisme, filosofie en bewustzijn.
Daarnaast is ze medewerker van de mindfulnessvereniging vzw.
Doelgroep: iedereen
19. Omgaan met diversiteit: ervaringsgericht navigeren
Een arts komt met de hele maatschappij in contact, en dus is kunnen omgaan met diversiteit een must. Liesbeth Verpooten en Winny Ang, allebei arts én docent communicatie in de opleiding geneeskunde, startten daarom de lessenreeks Communicatie en Diversiteit op. Vol enthousiasme en overtuiging vertellen ze over het nut van ervaringsgericht onderwijs, zelfkennis en je bewust worden van de veronderstellingen die je zelf maakt. In deze workshop illustreren ze het belang van ervaringsgericht leren bij bewustwording van diversiteit, van referentiekaders en privileges.
Winny Ang is kinder- en jeugdpsychiater.
Liesbeth Verpooten is huisarts. Beiden doceren ‘communicatie, arts en maatschappij en diversiteit’ aan de UA en zijn onderzoeker binnen dit vakgebied.
Doelgroep: artsen, zorgverstrekkers en iedereen die met diverse doelgroepen leeft en werkt
20. Anders leren piekeren.
Piekeren doen we allemaal wel wat. Maar sommigen doen het echter te vaak en te veel dan goed voor hen is. Vaak zijn dat de mensen die we beroepshalve tegenkomen (en willen helpen). Piekeren kan immers leiden tot allerhande ellende, zoals depressie, angst en burn-out. Filip Raes gaat in deze workshop in op de essentie van zijn recente piekerboek: "Morgen stop ik met piekeren - dit is geen mindfulness(boek). Wat is piekeren eigenlijk? Waarom doen we het? Waarom maakt het ons soms ziek? En wat kunnen we eraan doen? In deze workshop, waarin hij veel ruimte laat voor vragen, oefeningen, en interactie, licht hij het eenvoudige en behapbare "PiTA-model” toe, dat meteen bruikbaar is in de praktijk voor jezelf. De belangrijkste do's & dont's voor wanneer je met piekeren aan de slag wilt gaan.
Filip Raes (1977) is hoogleraar klinische psychologie aan de KU Leuven. Hij doet wetenschappelijk onderzoek naar de impact van piekeren op ons mentaal welbevinden. Hij is ook actief als gedragstherapeut en supervisor in PraxisP te Leuven en in een privépraktijk te Kapellen.
Doelgroep: iedereen die iets meer wil weten over wat piekeren precies is en wat we eraan kunnen doen (bij onszelf en/of anderen)
Praktische informatie
Prijs
- Als lid van Mindfulnessvereniging vzw betaal je 65 euro (deelname symposium)
- Als je geen lid bent van Mindfulnessvereniging vzw betaal je 85 euro voor deelname aan het symposium
- Als student betaal je 15 euro
Inbegrepen in de prijs:
- warm ontvangst met koffie
- koffie en thee, water tijdens de pauze in voor- en namiddag
- een heerlijke broodjeslunch
- receptie om de dag af te sluiten
Wij hanteren een sociaal tarief voor wie de prijs te hoog is, neem contact op via de contactpagina.
Hoe inschrijven
Via onderstaande knop kan je nu definitief inschrijven en twee keuzes maken voor de workshops in de namiddag:
Bij inschrijven vragen we je ook te bevestigen of je deelneemt aan de receptie.
Voor artsen is accreditering aangevraagd voor ethiek en economie.
Na inschrijving ontvang je een bevestiging via mail met de nodige informatie. Je kan online betalen of via overschrijving op het rekeningnummer BE58 5230 8121 8579. De inschrijving is definitief na ontvangst van betaling.
Mogen we je vriendelijk verzoeken om dit initiatief onder de aandacht te brengen van leraren, zorgverleners, ouders en alle geïnteresseerden.
Enkele dagen voor 7 februari ontvang je nog een mail met concrete afspraken.
Vriendelijke groeten
Vanwege het bestuur van Mindfulnessvereniging VZW